- De mondiale vermogenskloof tussen de rijkste 1 procent van de wereld en de rest is in de coronajaren fors toegenomen.
- Hulporganisatie voor ontwikkelingslanden Oxfam Novib pleit voor hogere belastingen op het vermogen en het inkomen van de allerrijksten.
- Bekijk de vermogensontwikkeling van de miljardairs in 5 grafieken.
- Lees ook: Mondiale elite vliegt met honderden privéjets naar Davos…om grote problemen zoals klimaatverandering en de koopkrachtcrisis te bespreken
De mondiale vermogenskloof tussen miljardairs en de rest van de wereld wordt steeds groter. Die boodschap brengt hulporganisatie voor ontwikkelingslanden Oxfam Novib naar buiten op de eerste dag van de jaarlijkse conferentie in het Zwitserse skioord Davos, waar de politieke en zakelijke elite bijeenkomt om te praten over de problemen in de wereld.
In aanloop naar het World Economic Forum, dat maandag begint, roept Oxfam Novib regeringen over de hele wereld op tot actie. Bijvoorbeeld belastingtarieven van tenminste 60 procent op de hoogste inkomens. Overheden zouden zich daarbij vooral moeten richten op het belasting heffen op vermogen.
In het rapport Survival of the Richest heeft Oxfam Novib een analyse gemaakt van de vermogensontwikkeling in de wereld, onder meer op basis van vermogensrapporten van de Zwitserse zakenbank Credit Suisse en de miljardairslijst van zakenblad Forbes.
In de jaren 2020 en 2021, tijdens de coronapandemie, is het vermogen van particulieren in de wereld naar schatting gestegen met 42.000 miljard dollar, vooral omdat aandelenbeurzen in die twee jaren extreem goed presteerden. Dat laatste had mede te maken met het beleid van centrale banken, die smeten met goedkoop geld om de economie te ondersteunen. Dat stimuleerde ook beleggen en speculeren met ‘gratis’ geleend geld, wat de beurskoersen opjoeg.
Oxfam Novib neemt de jaren 2020 en 2021 als uitgangspunt voor zijn analyse. Een kanttekening daarbij is wel dat beurzen in 2022 hard zijn gedaald, wat ook de vermogens van miljardairs flink heeft geraakt.
De onderstaande vijf grafieken uit het rapport van Oxfam Novib, illustreren enkele belangrijke trends.
1) 2020-2021: Aandeel van mondiaal vermogen dat bij rijkste 1% terecht is gekomen
Neem je de vermogensgroei in de wereld van 42.000 miljard dollar uit 2020 en 2021 als uitgangspunt, dan is daarvan 63 procent terecht gekomen bij de rijkste 1 procent in de wereld.
2) Totaal vermogen van miljardairs per jaar sinds 1987
Zakenblad Forbes houdt jaarlijks een miljardairslijst bij en in 2022 stonden daar 2.668 miljardairs op. Die hadden samen een vermogen van 12.700 miljard dollar.
In de bovenstaande grafiek is te zien dat de beursdaling van 2022 zorgde voor een vermogensdaling onder miljardairs. Maar in 2021 was juist sprake van een ongekend snelle stijging.
3) Twee scenario's voor de ontwikkeling van het vermogen van miljardairs
Als de huidige trend van de vermogensontwikkeling van miljardairs doorzet, zullen de miljardairs op de rijkenlijst van Forbes in 2030 samen zo'n 30.000 miljard dollar aan vermogen hebben.
Oxfam Novib schetst ook een alternatief scenario van forse belastingen op het vermogen van miljardairs, waarin het gezamenlijke vermogen zakt naar iets minder dan 5.000 miljard dollar in 2030.
4) Dalende trend bij toptarief inkomstenbelasting, dividendbelasting, erfbelasting en vennootschapsbelasting
In de bovenstaande grafiek toont Oxfam Novib dat er wereldwijd genomen sinds 1980 een dalende trend is wat betreft belastingtarieven die vermogenden raken, zoals het toptarief van de inkomstenbelasting, de dividendbelasting, de erfbelasting en de vennootschapsbelasting.
5) Toptarief inkomstenbelasting daalt: vooral laag in Latijns-Amerika, Azië en Afrika
Sinds 1980 is er wereldwijd een trend waarbij de toptarieven voor de inkomstenbelasting zijn gedaald. Opvallend is wel dat sinds 2010 in de geïndustrialiseerde OESO-landen (waaronder de Europese Unie) weer sprake is van een lichte stijging van de toptarieven naar gemiddeld 42 procent.
In opkomende delen van de wereld zoals Afrika, Azië en Latijns-Amerika zijn de toptarieven voor de inkomstenbelasting juist extreem laag.
In Nederland ligt het toptarief voor het inkomensdeel boven de 73.031 euro op 49,5 procent in 2023.
Algemeen directeur van Oxfam Novib Michiel Servaes stelt niettemin dat in Nederland met name de vermogensongelijkheid fors is. "De rijkste 1 procent bezit 26 procent van het gezamenlijke Nederlandse vermogen, tegelijkertijd betalen de rijkste mensen relatief minder belasting dan de rest van Nederland."
Hij vindt daarom dat het aanpakken van ongelijkheid en het zwaarder belasten van vermogens een "speerpunt" van het beleid in Nederland moeten worden. Door "extreme rijkdom" aan te pakken en eerlijker te verdelen, kunnen volgens Servaes meer mensen aan armoede ontsnappen.
